Đà Nẵng là một trong sáu thành phố trực thuộc trung ương của Việt Nam, sau khi hợp nhất với tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng là thành phố có diện tích lớn nhất của nước ta, nằm ở khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ. Đây cũng là thành phố năng động, đáng sống, có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Đà Nẵng đã và đang tạo một sức hút lớn đối với khách du lịch bốn phương.
Đặc biệt thành phố này có khá nhiều chùa chiền, trong số các ngôi chùa linh thiêng, chùa Quán Thế Âm được xem là một điểm tham quan đặc biệt được nhiều du khách lựa chọn trong chuyến du lịch Đà Nẵng.
Chùa Quán Thế Âm còn gọi là chùa Quan Âm, tọa lạc ở chân núi Kim Sơn, là một trong những ngôi chùa linh thiêng bậc nhất của thành phố Đà Nẵng. Kim Sơn là một trong năm ngọn núi Ngũ Hành Sơn nổi tiếng ở đây.
Kim Sơn có hình như quả chuông úp sấp nằm giữa Thổ Sơn và Hỏa Sơn. Góc núi phía Nam nổi lên hòn đá lớn như hình mũi kim nhô hẳn lên được đặt tên hòn đá Phật, mũi đá nhọn trên đỉnh gọi là Kim Vọng (đài quan sát núi Kim). Bên sườn đông cây cối chen chúc giữa các hốc đá, dưới chân núi nhiều bóng cây râm mát.
Trên núi Kim Sơn có động Quan Âm. Động Quan Âm được phát hiện vào đầu những năm 50 của thế kỷ trước.
Giữa động có khối thạch nhũ hình Quan Thế Âm Bồ Tát rất hoàn mỹ, cao bằng người thật, cân đối, thanh tú tựa như có bàn tay con người tạo nên, có lẽ vì thế mà động có tên là động Quan Âm.
Đằng sau động có viên đá hình chuông, khi gõ vào nghe ngân vang tiếng chuông. Gần đó có viên đá khác hình trống, khi động đến nghe thùng thùng như như tiếng trống. Nhìn lên vòm động hình thù trên đá ngũ sắc giống như hình hai con chim lớn đang tung cánh.
Người ta giải thích rằng đó là cặp chim Bạch hạc và Khổng tước. Hòa thượng Thích Pháp Nhẫn làm một cái am thờ bằng tranh ngay gần chân núi, sau khi tìm ra động. Kế đó nhân dân xây hẳn chùa mới và đặt tên chùa Quán Thế Âm.
Ngôi chùa tựa vào vách núi thẳng đứng, phía trước là sông và cánh đồng. Bên bờ sông trước mặt chùa là Bến Ngự. Ngày xưa, vua chúa ngự du thắng cảnh Ngũ Hành Sơn cặp thuyền tại đó, hiện vẫn còn một cột bằng gỗ lim dùng để neo thuyền. Phía bên trái chùa là ngọn núi Hỏa Sơn, ở trên cao của vách núi có khắc dòng chữ Hán rất lớn “Sắc Tứ Dương Hỏa Sơn, Minh Mạng thập bát niên, thất nguyệt, thập cát lợi” Bên phải chùa là ngọn núi Thổ Sơn. Sông núi ở đây tạo nên cảnh quan rất thơ mộng như bức tranh thủy mặc.
Đến với chùa Quán Thế Âm, ngay khi mới bước vào cửa các phật tử và du khách sẽ cảm thấy choáng ngợp trước khuôn viên rộng lớn, được bao phủ bởi một màu xanh tươi mát, không khí trong lành dễ chịu. Đặc biệt là bức tượng đồng Thiên Thủ Thiên Nhãn Quan Âm uy nghiệm. Phía sau là nơi nghỉ dưỡng của các tăng ni, phật tử, du khách. Tại đây, du khách sẽ thấy toàn bộ khung cảnh sông Cổ Cò trong lành, thơ mộng, mang lại những cảm giác tự tại, an nhiên sâu trong tâm hồn.
Giữa khuôn viên ngôi chùa là pho tượng Quan Thế Âm nằng đá nguyên khối cao 4,5 mét, trên bệ cao 8 mét.
Chùa Quán Thế Âm còn sở hữu bộ 16 bức tranh sứ thủy mặc độc bản đính trên tường 4 ngôi tháp lớn: Phước Huệ, Thái Hòa, Thành Tựu và Viên Mãn. Bộ tranh được chế tác công phu suốt 2 năm bởi các nghệ nhân làng gốm Bát Tràng, mỗi bức khắc họa một danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Việt Nam, kèm theo những bài thơ được lắp ghép từ mảnh sứ đầy màu sắc.
Năm 2023, bộ tranh này đã được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là “Bộ tranh sứ gắn tường độc bản lớn nhất”. Đây không chỉ là niềm tự hào của nhà chùa, mà còn là điểm nhấn để du khách chiêm ngưỡng giá trị văn hóa – mỹ thuật trong không gian yên tĩnh của chốn thiền môn.
Không chỉ biết đến động Quan Âm, hay khám phá cảnh đẹp thiên nhiên hùng vĩ, non nước hữu tình, mà du khách còn có cơ hội chiêm ngưỡng hàng trăm hiện vật cổ về Phật giáo được lưu trữ ở Pháp Hội Đường của chùa Quán Thế Âm. Pháp Hội Đường được biết đến như một bảo tàng Phật giáo Việt Nam. Bên trong bảo tàng được xây dựng với kiến trúc độc đáo, lưu giữ và trưng bày rất nhiều hiện vật cổ về Phật giáo, tàng thư giá trị của Phật pháp Việt Nam qua nhiều thời kỳ lịch sử.
Tòa Pháp Hội Đường, với lối kiến trúc hoành tráng, nguy nga, lộng lẫy mang đậm nét đặc trưng của Phật giáo phương Đông. Đặc biệt những chi tiết chạm khắc rồng tinh tế ở trên đỉnh của các cột trụ lớn nhỏ và phần cạnh mái cong lên. Trước khi vào tòa Pháp Hội Đường, du khách sẽ bước qua cây cầu được chạm khắc tỉ mỉ. Ở lối vào điện chính, bậc thang còn được khắc 2 con rồng lớn hai bên, thể hiện nét đẹp, trang nghiêm. Tiến vào bên trong chính điện, ta sẽ thấy tượng Quan Thế Âm trong tư thế ngồi được gia công bằng ngọc Nephrite với kích thước 4,99 mét, trọng lượng 14,7 tấn. Đây cũng chính là bức tượng ngọc Nephrite được Tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận là lớn nhất Việt Nam vào năm 2019.. Chính điều này đã tạo nên một điểm nhấn đặc biệt trong lòng du khách khi đến với chùa Quán Thế Âm.
Lễ hội chùa Quán Thế Âm được tổ chức hằng năm vào ngày 19 tháng 2 âm lịch. Đây được xem là lễ hội dân gian mang đậm những tín ngưỡng tôn thờ Phật giáo và bản sắc văn hóa dân tộc. Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, bao gồm hai phần lễ và hội. Phần lễ được tổ chức rất trang trọng bao gồm 5 lễ, cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Phần hội lại có phần đặc sắc hơn, đây được coi như là phần hấp dẫn nhất trong lễ hội tại chùa. Phần hội diễn ra nhiều hoạt động văn hoá thể thao hấp dẫn như: thả đèn hoa đăng, đua thuyền trên sông Cổ Cò, thi cờ, múa tứ linh, thi nấu chay, hát tuồng và hát dân ca…
Lễ hội chùa Quán Thế Âm là một trong hững nét văn hóa độc đáo nhất của vùng đất Ngũ Hành Sơn nói riêng và của thành phố Đà Nẵng nói chung. Đây là sự kết tinh của văn hóa Phật giáo và miền di sản Ngũ Hành Sơn, thể hiện rõ nét sự kết hợp hài hòa giữa Đạo pháp với Dân tộc.
Năm 2021, lễ hội chùa Quán Thế Âm chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tác giả: Đặng Việt Thủy
