Cuộc đời vốn đục trong, đen trắng, Thánh phàm, vàng thau lẫn lộn, nói chung các cung bậc đều đủ. Nếu ta nói về ai, việc gì với thật ngữ, không hư vọng, đúng sự thật mắt thấy tai nghe, thiết nghĩ cũng chẳng có gì phải sợ. Chỉ sợ là ta nói không đúng với sự thật, nghe theo số đông mà dèm pha đàm tiếu, hùa với kẻ mạnh mà kích bác phỉ báng người thiện lương. Quan ngại nhất là đối với Phật Thánh, Phật thì ta đã biết còn chư Thánh thì hiển hiện cũng có mà ẩn dật cũng nhiều nên vô tình hay cố ý vu cáo, phỉ báng các vị Thánh tăng sẽ bị tổn phước, chịu quả báo nặng nề.
“Một thời, Đức Phật ở trong vườn Trúc, khu Ca-lan-đà, thành Vương xá. Bấy giờ, có Tỳ-kheo Cù-ca-lê là bè đảng Đề-bà-đạt-đa, đến chỗ Phật, đảnh lễ sát chân Phật, ngồi lui qua một bên. Bấy giờ, Thế Tôn bảo Tỳ-kheo Cù-ca-lê:
– Này Cù-ca-lê, vì sao đối với phạm hạnh thanh tịnh của Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, ngươi khởi tâm không thanh tịnh, để sẽ phải chịu khổ não lâu dài, không lợi ích.
Tỳ-kheo Cù-ca-lê bạch Phật:
– Bạch Thế Tôn, nay con tin lời Thế Tôn, những điều đó là đúng. Nhưng tâm Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên có ác dục.
Nói như vậy lần thứ hai, lần thứ ba. Tỳ-kheo Cù-ca-lê thuộc bè đảng Đề-bà-đạt-đa ở chỗ Thế Tôn, trong khi nói lại lần thứ ba, chống đối, không nhận chịu, liền từ chỗ ngồi đứng dậy bỏ đi. Sau khi đứng dậy bỏ đi, khắp người ông nổi đầy mụt nhọt giống như trái lật, dần dần to lên như trái đào. Khi ấy Tỳ-kheo Cù-ca-lê đau đớn thống khổ, miệng kêu lên: Nóng quá! Nóng quá! Máu mủ chảy ra, thân hoại mạng chung, sanh vào địa ngục lớn Bát-đàm-ma.
Bấy giờ, có ba vị Thiên tử dung mạo tuyệt vời, vào lúc cuối đêm, đến chỗ Phật, cúi đầu lễ sát chân Phật, ngồi lui qua một bên. Lúc ấy, một Thiên tử bạch Phật:
-Tỳ-kheo Cù-ca-lê thuộc bè đảng Đề-bà-đạt-đa nay mạng chung.
Thiên tử thứ hai thưa:
– Chư tôn nên biết, Tỳ-kheo Cù-ca-lê mạng chung rơi vào địa ngục.
Thiên tử thứ ba liền nói kệ:
Con người sanh ở đời
Búa sanh từ trong miệng
Trở lại chém thân mình
Đó do lời nói ác.
Đáng chê lại khen ngợi
Đáng khen ngợi lại chê
Tội này sanh nơi miệng
Chết rơi vào đường ác.
Cờ bạc mất hết của
Phải quấy là lỗi lớn
Hủy Phật cùng Thanh văn
Thì đó là tội lớn.
Ba vị Thiên tử kia nói kệ này rồi liền biến mất.
(Kinh Tạp A-hàm, kinh số 1278)
Lời bàn:
Tỳ-kheo Cù-ca-lê trong pháp thoại là một điển hình về quả báo phỉ báng Thánh tăng. Cù-ca-lê tin theo lời Đề-bà-đạt-đa phỉ báng hai vị Thánh tăng thượng thủ là Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên tâm còn ác dục. Đức Phật đã thương xót ba lần khuyên can thôi phỉ báng, thành tâm hối lỗi để tránh hậu quả đau khổ lâu dài mà Tỳ-kheo Cù-ca-lê chẳng nghe, rốt cuộc chịu quả báo nặng nề.
Dĩ nhiên không phải do các ngài quở trách hay trừng phạt bởi các ngài vốn dĩ từ bi. Nguyên do chủ yếu vì người xúc phạm, vu khống, phỉ báng các bậc Thánh nên suy giảm công đức, mất hết phước báu mà bị đọa. Trong bối cảnh thế giới mà chúng ta đang sống là phàm thánh đồng cư, các bậc Thánh ít xuất hiện nhưng chẳng phải là không có, nên chăng cẩn trọng khi nhận xét, bình phẩm về ai đó mà ta chỉ nghe nói thôi chứ kỳ thực chưa thấy biết tỏ tường.
Hình ảnh lời nói ác (nói dối, nói ác, nói chia rẻ, nói xu nịnh) như búa sinh từ trong miệng có thể làm hại đến bản thân mình thật đáng cho người học Phật lưu tâm. Chỉ nói lời chân thật (với tâm chân thật, sự kiện chân thật), không nói lời hư vọng là một trong những pháp tu căn bản, phước báo vô lượng, nhất là trong bối cảnh khẩu nghiệp đang tung hoành trên mọi lĩnh vực của đạo pháp cũng như đời sống xã hội hiện nay.
