I. KHÁI QUÁT VỀ LỄ PHẬT ĐẢN
Phật Đản là nói tắt của cụm từ “Phật đản sinh”, thường được tổ chức vào khoảng thời gian từ mùng 8 đến 15 tháng 4 âm lịch hàng năm, căn cứ theo lịch của người Ấn Độ cổ xưa.
Về quy mô tổ chức, có thể tổ chức lễ Phật đản theo nhiều quy mô và tầm vóc khác nhau: Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc, với hàng chục ngàn người tham dự từ khắp các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới; có thể là lễ Phật đản của Tăng Ni và tín đồ Phật giáo của một tỉnh – thành phố; một huyện thị; có thể lễ Phật đản chỉ tổ chức đơn lẻ theo quy mô của một chùa, thậm chí tổ chức tại tư gia hay từng cụm gia đình khác nhau
Về không gian tổ chức, lễ có thể được tổ chức trong chánh điện, giảng đường hoặc tổ chức ở ngoài trời (có thể che rạp hoặc không), nên có một khán đài kê cao hơn không gian chung để tôn trí án thờ, và chỗ ngồi cho chư tôn đức chứng minh, cũng như biểu diễn các tiết mục văn nghệ, nghi thức tâm linh cúng dường. Nên in một tấm backdrop bao gồm thông tin nơi tổ chức, tên buổi lễ và hình ảnh minh họa cho sự kiện ấy để căng ở phía sau, làm nền cho sân khấu.
Về thời gian tổ chức, lễ Phật đản có thể tổ chức vào bất cứ thời điểm nào trong ngày, nhưng lý tưởng nhất là vào buổi sáng sớm khi ánh nắng chưa gay gắt hoặc vào buổi tối, khí trời mát mẻ. Quan trọng là nghiên cứu và chọn thời điểm nào để Tăng Ni và quần chúng tham dự đông đảo nhất.
II. KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỀ XUẤT
Dưới đây là khung hương trình để xuất, tổ chức lễ Phật Đản tại chùa giác Ngộ với khoảng hơn 1.000 tín đổ tham dự
- Cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni an vị trước Lễ đài
- Niệm Phật cầu gia hộ
- Phút nhập Từ bi quán
- Tuyên bố lý do, thông qua chương trình
- Giới thiệu thành phần chứng minh tham dự
- Tiết mục múa dâng hoa
- Tuyên đọc Thông điệp Phật Đản của Đức Pháp chủ, GHPGVN
- Tuyên đọc cảm niệm Phật Đản
- Nghi thức Phật đản: Dâng Hương – Xướng lễ – Sám Phật Đản
- Thuyết giảng: Đản sinh và tắm Phật
- Nghi thức Tắm Phật
- Chương trình văn nghệ cúng dường
- Hồi hướng, kết thúc buổi lễ.
III. PHẦN DẪN CHƯƠNG TRÌNH MẪU
Dưới đây là phần dẫn mẫu, do chúng tôi thực hiện, chỉ có ý nghĩa tham khảo
1. Cung thỉnh Tăng Ni an tọa trước Lễ đài
Kính bạch chư tôn đức Tăng Ni, kính thưa quý vị Phật tử. Giờ này, đạo tràng đã trang nghiêm; nhành Hoa Vô Ưu nơi vườn Lâm Tỳ Ni nơi không gian chùa Giác Ngộ cũng đã khoe sắc, chúng con thành tâm cung thỉnh Chư tôn thiền đức quang lâm về lễ đài. Tất cả Phật tử chúng ta cùng xoay mặt ra lối đi bên giữa, chắp tay trang nghiêm để cung đón quý Ngài.
Cử chuông trống Bát nhã cung đón chư tôn đức Tăng quang lâm.
2. Niệm Phật cầu gia hộ
Xin cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni, kính mời quý vị Phật tử đồng trang nghiêm, niệm Phật cầu gia hộ. Cung thỉnh Thượng tọa chứng minh khởi xướng niệm Phật.
3. Phút nhập Từ bi quán
Để tưởng nhớ Bốn trọng ân mà một người Phật tử luôn phải khắc ghi và tưởng nhớ: Ơn Tam bảo soi đường chỉ lối, ơn mẹ cha nuôi dưỡng sinh thành, ơn tổ quốc núi sông muôn đời che chở, và ơn chúng sanh vạn loại trùng trùng, xin mời toàn thể chúng hội, hãy dành một phút tưởng niệm. Phút tưởng niệm bắt đầu.
(Phát nhạc thiền)
Phút tưởng niệm đã qua, xin kính cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni và toàn thể Phật tử cùng an tọa.
4. Tuyên bố lý do
Kính bạch chư tôn đức Tăng Ni, kính thưa quý vị Phật tử.
Cách đây 2560 năm (năm thay đổi cho phù hợp), nơi chân trời Ấn Độ cổ xưa, Thái tử Sĩ Đạt Ta, con trai của vua Tịnh Phạn và hoàng hậu Ma Da đã ra đời trong niềm vui của khắp vũ trụ. Kinh điển kể lại rằng: Lúc bấy giờ, quả đất sáu lần rúng động, tâm hồn con người, ai cũng thấy bình an trác tuyệt.
Gió trời thổi nhẹ mênh mang, muôn chim rộn rã vang ca đón chào. Chín rồng phun nước trên cao, tắm cho Thái tử bước vào trần gian.
Chư Thiên khắp các tầng trời hiện xuống vườn Lâm Tỳ Ni để đón chào Thái tử. Tương truyền rằng: Ngài sinh ra bên hông phải của hoàng hậu; vừa ra đời, cất bước chân đi bảy bước, thì:
Bảy đóa sen hồng nâng gót ngọc
Đón mừng Bồ tát xuống trần gian
Vườn Lâm chợt thấy hoa Đàm nở Muôn vạn tin vui trỗi nhịp đàn.
Kính bạch chư tôn đức, kính thưa quý liệt vị.
Câu chuyện về sự đản sinh của Ngài, có thể chỉ là một huyền thoại; mà thông qua ngôn ngữ biểu tượng, người xưa có ý để cao phẩm vị của Ngài. Nhưng, có một sự thật là, suốt cuộc đời 80 năm trụ thế giữa thế gian, Ngài đã viết nên một trường ca vĩ đại: Về sức mạnh của ý chí, sự nỗ lực và quyết tâm không mệt mỏi; về năng lực siêu phàm hiện hữu trong mỗi con người; và khả năng tu tập Giác Ngộ.
Hôm nay, đã mấy ngàn năm trôi qua, quả địa cầu đã bao phen thay đổi. Dòng sông A Nô Ma huyền thoại ngày xưa, giờ cũng đã biến thành sa mạc cát trắng mênh mông, nhưng lòng cung kính, sự mến yêu của những người đệ tử đối với bậc Thầy vĩ đại xuyên suốt bao thế hệ vẫn còn nguyên vẹn.
Hôm nay, đệ tử chúng con, cùng nhau về đây, nơi Lễ đài chùa Giác Ngộ này để tưởng nhớ lại sự kiện ra đời hy hữu của Ngài, để rồi sau ngày ấy, thế gian có một vị Phật Đà Giác Ngộ, cuộc đời bớt đi những khổ đau hận thù ích kỷ.
Phật về mở cửa vô minh
Khơi dòng suối mát nối tình chúng sanh Phật về cho đất thêm lành
Cho cây thêm nhụy, cho cành trổ bông.
Đó là lý do của buổi lễ tối hôm nay.
5. Thông qua chương trình: Xin cho phép chúng con được thông qua chương trình lễ tối hôm nay: (như trên)
6. Giới thiệu thành phần tham dự
Buổi Lễ tối hôm nay được đặt dưới sự chứng minh của Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, Chủ tịch HĐTS GHPGVN, trụ trì chùa Minh Đạo, Quận 3, Tp. Hồ Chí Minh.
Chúng con xin đảnh lễ và cung kính giới thiệu, Hòa thượng Thích Như Niệm, giáo phẩm Chứng minh BTS PG TP. Hồ Chí Minh.
Chúng con xin đảnh lễ và cung kính giới thiệu: Thượng tọa Thích Nhật Từ, ủy viên HĐTS GHPGVN, Phó Viện trưởng HVPGVN tại TP. HCM, trụ trì chùa Giác Ngộ.
Chúng con xin đảnh lễ giới thiệu Thượng tọa Thích Nhật Thiện, Trưởng BTS PG Quận 10, Phó trụ trì chùa Giác Ngộ.
Về phía quan khách chính quyền, chúng tôi xin nhiệt liệt chào mừng và giới thiệu:
Và đặc biệt là hơn 2.000 Phật tử đang tham dự đông đủ trong các Hội trường chùa Giác Ngộ tối hôm nay, xin hãy dành một tràng vỗ tay thật lớn và nhiệt liệt.
7. Tiết mục múa dâng hoa
Tiếp theo chương trình là vũ khúc dâng hoa.
Kính lạy Phật, Pháp, Tăng Tam bảo chứng minh.
Hương của các loài hoa, không bay ngược chiều gió; hương của người đức hạnh, ngược gió khắp muôn phương.
Để bày tỏ lòng tôn kính vô biên với Phật, Pháp, Tăng Tam bảo, ba viên ngọc quý của thế gian, các em thiếu nhi trong đội hình dâng hoa sẽ dâng những lẵng hoa tươi thắm lên cúng dường Tam bảo. Xin mời vũ khúc Dâng hoa.
8. Tuyên đọc Thông điệp Phật Đản của Đức Pháp chủ GHPGVN
Tiếp theo là thông điệp Phật Đản của Đức Pháp chủ, Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Kính bạch chư tôn đức, kính thưa quý liệt vị, năm nào cũng vậy, đến dịp kỷ niệm ngày đản sinh của đức Từ Phụ Thế Tôn, đức Hòa thượng Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam luôn có một thông điệp Phật đản, gửi đến Tăng Ni và tín đồ cả nước, cùng nhắc nhở nhau tôn vinh và thực thập theo lời Phật dạy.
Giờ đây, thay lời ban tổ chức, chúng con xin kính cung thỉnh Thượng tọa Thích Nhật Thiện, Trưởng BTS PG Quận 10, đại lao cho chư tôn Hòa thượng chứng minh tuyên đọc Thông điệp Phật đản.
9. Cảm niệm Phật Đản
Tiếp theo chương trình là cảm niệm Phật Đản. Xin cung thỉnh TT. Thích Nhật Từ trụ trì chùa Giác Ngộ sẽ thay mặt cho Tăng Ni tứ chúng dâng lên Đức Thế Tôn cảm niệm Phật Đản. Xin kính mời Thượng tọa.
10. Nghi thức Phật đản
– Tiếp theo là nghi thức lễ Phật Đản. Chúng con thành
tâm cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni tiến lên trước lễ đài để cùng dâng hương. Xin cung thỉnh ĐĐ. Thích Quảng Tín duy na và xướng lễ.
11. Thuyết pháp/Đạo từ
Tiếp theo chương trình là thuyết giảng ý nghĩa lễ Phật đản và lễ tắm Phật. Chúng con xin cung thỉnh TT. Thích Nhật Từ, thừa ủy nhiệm của đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Nhơn, sẽ có một vài chia sẻ ngắn về ý nghĩa sự đản sinh của đức từ phụ Thế Tôn. Xin cung thỉnh thẩy.
12. Nghi thức tắm Phật
Tiếp theo là nghi thức tắm Phật, xin cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni đứng thành một hàng ngang, quay mặt về phía dưới để cho hàng Phật tử chúng con được 1 lần chiêm ngưỡng trọn vẹn pháp thân của quý Ngài trước khi chính thức cử hành lễ tắm Phật.
Xin thành kính cung thỉnh chư tôn đức Tăng Ni cử hành nghi thức tắm Phật. Sau khi chư tôn đức tắm Phật xong, cung thỉnh quý ngài hồi quy khách đường để dùng nước, Phật tử xếp thành hai hàng dọc, chậm rãi tiến về lễ đài để cùng tắm Phật.
(Tụng bài kệ tắm Phật, sau đó phát nhạc Niệm Phật Bổn Sư)
13. Chương trình văn nghệ
Tiếp theo là chương trình văn nghệ cúng dường với bốn tiết mục được luyện tập và chuẩn bị khá công phu dâng lên tam bảo. xin mời các tiết mục văn nghệ.
14. Cảm tạ – Hồi hướng
Kính bạch chư tôn hòa thượng chứng minh, kính thưa quý Phật tử.
Vậy là buổi lễ Phật đản, Phật lịch 2561, dương lịch 2017 tại chùa Giác Ngộ đến nay đã thập phần viên mãn.
Chúng con xin cung kính đảnh lễ niệm ân chư tôn hòa thượng, chư thượng tọa, đại đức Tăng Ni đã không từ lao nhọc, chấn tích quang lâm, chứng minh cho buổi lễ tại bốn tự chúng con. Nương nhờ ân đức của quý Ngài, buổi lễ đã vô cùng trang nghiêm và long trọng. Xin kính chúc chư tôn đức pháp thể khinh an, tuệ đăng thường chiếu, Phật sự viên thành.
Chúng tôi cũng không quên gửi lời cảm ơn chân thành đến quý nam nữ Phật tử, các phụng sự viên, câu lạc bộ dâng hoa cúng Phật, đã nỗ lực phụng sự, trang hoàng trong suốt nhiều ngày qua cho buổi lễ hôm nay được thành công viên mãn.
Xin chân thành cảm ơn quý Phật tử xa gần đã trở về tham dự buổi lễ hôm nay vô cùng trang nghiêm và ấm cúng. Cầu nguyện Tam bảo sáng soi, gia hộ cho quý vị thân khỏe tâm an, đạo tâm tăng trưởng, sống an lành trong ánh hào quang của chư Phật.
Vì không gian của chùa quá hẹp, Phật tử tham dự lại quá đông, nên dù đã cố gắng hết sức, có lẽ vẫn không sao tránh khỏi như sai sót trong quá trình cung nghinh, tiếp đón quý Ngài và quý Phật tử, rất mong quý liệt vị niệm tình hỷ xả cho. Nam mô thường hoan hỷ Bồ tát ma ha tát.
Chúng con xin cung thỉnh chư tôn đức chứng minh, kính mời toàn thể chúng hội đạo tràng đồng khởi thân hồi hướng.
Khởi chuông trống Bát nhã, ban cung nghinh cung thỉnh chư tôn đức chứng minh hồi quy khách đường để dùng nước nghỉ ngơi.
Trích Kỹ năng Dẫn chương trình trong Phật Giáo (Thích Quảng Tịnh)
