Lục hòa là 6 phương pháp cư xử với nhau cho hòa hợp từ vật chất đến tinh thần từ lời nói đến việc làm. Hòa ở đây với mục đích tích cực tiến tới sự cao đẹp, chứ không phải hoà một cách thụ động, ai nói phải cũng gật, nói quấy cũng ừ. Hòa mang thông điệp “tự lợi và lợi tha” không so đo hơn thua, thắng bại.
Đây là phép sống chung hòa hợp để tu tập hướng đến giải thoát giác ngộ. Người tu hành mà không học tập sống chung cùng đại chúng một cách hòa hợp thì khó mà tu tập thăng tiến.
Pháp lục hoà (六 和) được đức Phật dạy trong các kinh Kosabiya (Trung bộ 1), kinh Sáu pháp, kinh Giáo giới La hầu la…là những phương pháp, nguyên tắc căn bản mà mọi người cần học thuộc lòng và thực hành trong đời sống hàng ngày để xây dựng đời sống an lạc thăng tiến khi sống chung.
Phật giáo là một trong những tổ chức cộng đồng ra đời sớm nhất trong lịch sử nhân loại. Một cộng đồng được xây dựng trên nguyên tắc trí tuệ từ bi hòa hợp, hướng đến mục đích giải thoát giác ngộ và làm lợi ích cho tất cả chúng sanh, con người.
Hoà (和) là một từ rất quan trọng trong minh triết sống phương Đông, là kim chỉ nam thiết lập các mối quan hệ xã hội. Một số gia đình viết: “hoà khí sanh tài” hay “gia hoà vạn sự hưng” treo phòng khách trong nhà để nhắc nhở con cháu.
Đây là phép sống chung hòa hợp để tu tập hướng đến giải thoát giác ngộ. Người tu hành mà không học tập sống chung cùng đại chúng một cách hòa hợp thì khó mà tu tập thăng tiến.
Lục là 6; hòa là hòa thuận, vui vẻ với nhau, cùng giúp đỡ sách tấn nhau tinh tấn tu học.
Hòa ở đây là hoà hợp chân thật, xuất phát từ sự yêu thương, hiểu biết với mục đích cao đẹp giác ngộ giải thoát và làm lợi ích cho chúng sanh.
(Chứ không phải hoà hợp trước mặt, trong tâm ý nghĩ khác, cũng không phải dùng sự khôn lanh, khéo léo để âm thầm giành phần tốt, phần hơn về mình.)
Sáu pháp đó là:
– Thân hòa đồng trụ (thân hòa cùng ở chung)
Nghĩa là cùng ăn, cùng ở chung với nhau dưới một mái chùa, trong một phạm vi, một tổ chức, thật lòng sống hoà thuận, thương yêu đùm bọc giúp đỡ và san sẻ cho nhau, để tu tập tốt và làm tròn trách nhiệm được phân công.
Khi đã sống chung và làm Phật sự trong một mái chùa thì phải hòa thuận vui vẻ với nhau, không dùng sư khôn khéo uy quyền thế lực hay sức mạnh để lấn lướt làm tổn thương cho nhau.
– Khẩu hoà vô tránh (lời nói hòa hợp không tranh cãi):
Sống chánh niệm, ít nói và nói lời đúng pháp, không tranh cãi hơn thua với nhau nhưng có tinh thần góp ý xây dựng với tinh thần hòa hợp cùng nhau học hỏi, không nói với nhau những lời gây chia rẽ bất hòa mà cần phải nói với nhau những lời ái ngữ.
dùng lời nói ôn tồn, hòa nhã mà trao đổi với nhau.
– Ý hoà đồng duyệt (ý hòa cùng vui):
Tâm ý luôn hoan hỷ vui vẻ với nhau, suy nghĩ điều thiện, đúng pháp, biết thông cảm với những suy nghĩ của người khác, không sanh tâm đố kỵ, kiêu ngạo, chỉ trích và phê phán, ghét bỏ nhau.
– Giới hoà đồng tu (giới hòa cùng tu tập):
Cùng nhau sống tu tập dưới một mái chùa, chúng ta phải biết tôn trọng và thực hành những giới pháp đã thọ và nghiêm túc tuân thủ quy củ nhà thiền.
– Kiến hoà đồng giải (hiểu biết chia sẻ cho nhau hiểu):
Cùng chia sẻ hiểu biết Phật pháp, pháp tu đúng thời cho nhau, cùng nhau góp ý xây dựng về, cách nghĩ, cách làm phù hợp với Phật pháp.
Tất cả đều đặt trên cơ sở và nền tảng vì lợi ích chung của Phật pháp, của đại chúng, của chúng sanh, mọi người. Tuyệt đối không sự ích kỷ cá nhân riêng tư.
– Lợi hoà đồng quân (lợi dưỡng cùng chia đều):
Cùng sống tu tập chung với nhau dưới một mái chùa phải chia đều cho nhau về vật dụng, thức ăn, đồ dùng….theo thứ lớp, không được lạm dụng, phung phí của Tam Bảo, của đại chúng để làm của riêng cho mình.
Hoà thật từ xuất phát từ nội tâm tu hành từ bi hỷ xả mới là bền vững. Khi tâm còn chất chứa tham lam, ích kỷ và đố kỵ chưa chuyển hóa được, thì khó có hòa hợp chân thật.
Tăng Ni, cư sĩ Phật tử tín đồ Phật giáo tu học theo pháp lục hoà thì Phật pháp hưng thịnh, lợi lạc chúng sanh. Các thành viên trong gia đình hoà thuận thì gia môn hưng vượng; Đại chúng trong một ngôi chùa tu tập pháp lục hoà thì thiền môn hưng thịnh, người người ấy an ổn tu hành.
Các cá nhân trong một tập thể tu tốt pháp lục hoà thì bản thân sẽ tu tập thăng tiến, góp phần làm cho đại chúng bình an, chùa chiền hưng thịnh, góp phần hoằng dương chánh Pháp, cứu giúp chúng sanh vượt thoát khổ đau trong sáu nẻo luân hồi.
Tóm lại, lục hòa là pháp tạo ra sự hoà hợp gắn kết con người xích lại gần với nhau, biết thông cảm yêu thương sẻ chia, giúp đỡ lẫn nhau từ trong gia đình, đoàn thể, cộng đồng, tổ chức, đất nước cho đến nhân loại toàn cầu. Pháp lục hòa của đức Phật nếu được học hỏi thực hành, thực hiện trên bình diện rộng sẽ góp phần xây dựng một thế giới bình an, văn minh và hạnh phúc.
Sống an lạc
Theo lục hoà
Về thân, khẩu, ý
Giới, kiến và lợi
Hoà từ tâm.
TS. Thích Hạnh Tuệ
