Tổ đình Thiên Bình hơn 200 năm tuổi, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa Phật giáo. Nơi đây không chỉ là trung tâm tu học của dòng Lâm Tế Chúc Thánh mà còn là chứng nhân cho những thăng trầm lịch sử.
Tọa lạc tại xã Nhơn Phong, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định, Tổ Đình Thiên Bình là một điểm đến đặc biệt, hòa quyện giữa lịch sử, văn hóa và tâm linh. Ẩn mình giữa núi rừng xanh mướt, nơi đây mang đến một không gian yên bình, trong lành và tĩnh lặng, trở thành chốn dừng chân lý tưởng cho những ai tìm kiếm sự thanh thản trong tâm hồn.
Sơ lược sử Tổ đình Thiên Bình – Bình Định
Trong hành trình Nam tiến, ông Nguyễn Thiên từ Đàng Ngoài đã chọn lập nghiệp tại thôn Trung Lý, xã Nhơn Phong, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định. Con trai ông, Nguyễn Kịch, vì kính mộ đạo Phật nên đã khởi tâm xây dựng một ngôi chùa để thờ Tam bảo. Năm Kỷ Dậu (1789), cùng sự chứng minh của thiền sư Từ Khánh – Thiền Diên, ông Nguyễn Kịch và gia đình đã dựng chùa tại làng Trung Lý. Thiền sư Từ Khánh đặt tên chùa là Thiên Bình, mang ý nghĩa mong ước hòa bình và hạnh phúc cho nhân dân.
Sau khi chùa được xây dựng, thiền sư Từ Khánh cử đệ tử là thiền sư Gia Nghị về trụ trì. Khi thiền sư Gia Nghị viên tịch, gia tộc họ Nguyễn thỉnh thiền sư Đạt Huệ từ chùa Thập Tháp đến kế nhiệm. Ngài Đạt Huệ nhận sắc phong của triều đình và trụ trì cho đến năm 1861. Sau đó, gia đình họ Nguyễn thỉnh Hòa thượng Chương Giác – Nhơn Tâm từ Tổ đình Thanh Long cử thiền sư Ấn Cơ – Viên Thường về quản lý chùa. Từ đây, chùa Thiên Bình chính thức truyền thừa theo dòng Lâm Tế Chúc Thánh.
Trải qua hơn 200 năm, chùa Thiên Bình đã phát triển không ngừng, dưới sự dẫn dắt của các đời trụ trì như sau:
- Thiền sư Từ Khánh – Thiền Diên (chứng minh khai sơn).
- Thiền sư Gia Nghị.
- Thiền sư Đạt Huệ – Quảng Văn (1766 – 1861).
- Thiền sư Ấn Cơ – Viên Thường (1827 – 1891).
- Thiền sư Chơn Dụng – Quang Phước (…? – 1923).
- Thiền sư Chơn Huệ – Chí Mẫn (kiêm nhiệm 1923 – 1927).
- Thiền sư Như Từ – Tâm Đạt (1907 – 1979).
- Hòa thượng Thị Duật – Hạnh Pháp – Liễu Không (1931 – 1999).
- Hòa thượng Đồng Tâm – Phước Minh (1999 – nay).
Trong giai đoạn thiền sư Như Từ – Tâm Đạt trụ trì, chùa được trùng tu lớn và nhận sắc phong vào năm Canh Thìn (1940). Ngài cũng tổ chức nhiều giới đàn để Tăng Ni học đạo. Năm 1963, chùa Thiên Bình là trung tâm của phong trào đấu tranh Phật giáo tại Bình Định. Trong chiến tranh Việt – Mỹ, chùa bị tàn phá nghiêm trọng nhưng đã được Hòa thượng Liễu Không xây dựng lại sau năm 1975.
Từ chùa Thiên Bình, các đệ tử đã khai sơn và trụ trì nhiều ngôi chùa khác như Thanh Sơn, Phước Sa, Phước Hưng, Phước Hội, Thiên An, Long Hương, Long Quang, tạo nên hệ thống các chùa thuộc tông phong Thiên Bình ngày càng vững mạnh.
Vào ngày 14 và 15/6 năm Nhâm Dần (tức 12 và 13/7/2022), Tổ đình Thiên Bình tổ chức đại lễ tấn phong Thượng tọa Thích Đồng Ngộ kế nhiệm trụ trì và khởi công xây dựng đại diện mới.
Dấu ấn lịch sử và kiến trúc độc đáo
Được xây dựng từ thời Đại Hàn, Tổ Đình Thiên Bình đã tồn tại qua hàng trăm năm lịch sử, trở thành một trong những ngôi chùa cổ nhất tại Bình Định. Từng chi tiết kiến trúc của tổ đình là một minh chứng sống động cho nền văn hóa cổ xưa.
- Cổng Tam Quan uy nghiêm, dẫn lối vào không gian thiêng liêng.
- Tượng Phật bằng đá và các bức tượng thần được chạm khắc tinh xảo, mang đậm phong cách nghệ thuật truyền thống.
- Các họa tiết và điêu khắc khắp nơi kể lại câu chuyện lịch sử và những giá trị văn hóa của dân tộc, tạo nên một bức tranh tổng hòa vừa trầm mặc vừa thiêng liêng.
Trải nghiệm tâm linh đáng giá
Đến với Tổ Đình Thiên Bình, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của một công trình kiến trúc cổ mà còn có cơ hội tham gia vào các hoạt động tâm linh sâu sắc:
- Tĩnh tâm thiền định trong không gian tĩnh lặng, giúp cân bằng tâm hồn.
- Tham gia lễ cúng, sinh hoạt đạo, cảm nhận sự bình yên và thiêng liêng.
- Khám phá những khu vực linh thiêng như đền thờ, chùa chiền, nơi gửi gắm lời cầu nguyện và hy vọng.
Nơi gìn giữ giá trị văn hóa, lịch sử
Tổ Đình Thiên Bình không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử và văn hóa truyền thống quý báu. Đến đây, du khách sẽ hiểu thêm về hành trình lịch sử của vùng đất Bình Định, cảm nhận sự tinh tế trong nghệ thuật kiến trúc và hòa mình vào dòng chảy tâm linh sâu sắc của người Việt.
Tổ Đình Thiên Bình không đơn thuần là một ngôi chùa cổ mà còn là nơi để mỗi người tìm về cội nguồn tâm hồn, tận hưởng sự an yên giữa thiên nhiên hoang sơ và khám phá nét đẹp văn hóa lâu đời của dân tộc. Hành trình đến đây chắc chắn sẽ để lại trong lòng du khách những ấn tượng khó phai và kỷ niệm đáng nhớ.
Tổ đình Thiên Bình – Ảnh: Phùng Anh Quốc
